De straat
De Steentilstraat ligt tussen het Gedempte Zuiderdiep en het (gedempte) Damsterdiep. De straat ligt direct ten zuiden van de oudste omwalling van de stad. Het gebied waarin de straat ligt is in het begin van de 15e eeuw binnen de nieuwe omwalling gebracht en zo bij de stad getrokken. De straat is een aanloopstraat naar het kernwinkelgebied. De naam verwijst naar de voormalige stenen brug (het Groningse woord voor brug is til) over het Schuitendiep. Deze ‘steenen tylle’ werd aangelegd in 1497[1] als verbinding naar het nieuwe Schuitenschuiverskwartier. Later werd deze boogbrug vervangen door een moderner exemplaar, die de naam Steentilbrug heeft gekregen, weer genoemd naar de straat. Tegenwoordig is het een drukke winkelstraat. Er zijn veel gespecialiseerde winkels. Voor de liefhebbers zijn met name de platen- en cd-winkels bekend. Sinds eind 2011 is de Steentilstraat, ondanks protesten van sommige winkeliers, afgesloten voor het autoverkeer.
De Steentilpoort
De eerste stenen Steentilpoort aan het einde van de straat bij de toenmalige til met hamei, kwam in 1517 gereed. Of deze een houten voorganger gehad heeft is niet bekend: resten hiervan werden niet teruggevonden bij opgravingen in 1999. Nadat de stad in de 17e eeuw fors werd uitgebreid werd een nieuwe Steentilpoort gebouwd in het verlengde van de Steentilstraat, aan het Damsterdiep. Deze nieuwe Steentilpoort werd na de ontmanteling van de stad in 1876 gesloopt.
Synagoge
In de Steentilstraat heeft korte tijd een huis als synagoge dienst gedaan.
De Joodse Bewoners
10a – Max Kornblum
Hier woonde Max Kornblum (Namslau, 25 februari 1872 – Auschwitz, 15 december 1942), weduwnaar van Hulda Leubuscher met wie hij 3 kinderen had. Günther, Ruth en Heinz Hermann. De laatste heeft de Shoah overleefd. Hij was in ondertrouw gegaan met Jette Seligman, weduwe van Moritz Windmüller. Ze werden afgevoerd voordat het huwelijk voltrokken kon worden.
10a – Benjamin Salomon Cohen
Kleinhandelaar Benjamin Salomon Cohen (Leeuwarden, 4 november 1878 – Auschwitz, 15 december 1942), woonde hier met zijn vrouw Rika Meijer (Bedum, 5 juni 1879 – Auschwitz, 15 december 1942).
20 – Joseph Simons
Bakker Joseph Simons (Den Bosch, 5 februari 1874 – Sobibor, 11 juni 1943) woonde hier met zijn vrouw Dina Polak (Groningen, 3 mei 1874 – Sobibor, 11 juni 1943) en hun 3 dochters; Juliana (Juultje) Wilhelmina, Betsie Brandina en Anna. De laatste was getrouwd met Hendrik Krammer en overleeft de Shoah.
29 – Benjamin de Swaan
Benjamin de Swaan (Groningen, 11 september 1895 – Auschwitz, 30 november 1943) was paardenslager en woonde op dit adres met zijn vrouw Engelina van der Wijk (Groningen, 26 augustus 1903 – Auschwitz, 15 oktober 1942) en hun dochter Rika de Swaan (Groningen, 7 oktober 1937 – Auschwitz, 15 oktober 1942)
29a – Benjamin van der Wijk
Lompensorteerder Benjamin van der Wijk (Delfzijl, 7 juni 1870 – Westerbork, 24 mei 1943) woonde op dit adres met zijn vrouw Trientje Velleman (Groningen, 11 augustus 1869 – Auschwitz, 19 november 1943). Zij zijn de ouders van Engelina van der Wijk.
43 – Noach de Jonge
Sigarenmaker Noach de Jonge (Winschoten, 27 maart 1898 – Gross-Rosen, 7 februari 1945) woonde hier met zijn vrouw Lina de Levie (Oude Pekela, 13 oktober 1898 – Auschwitz, 19 oktober 1942) en hun 3 kinderen: Atelierbediende David de Jonge (Oude Pekela, 6 januari 1925 – Gross-Rosen, 7 februari 1945), magazijnbediende Salomon de Jonge (Oude Pekela, 7 november 1923 – Gross-Rosen, 7 februari 1945) en Rika de Jonge (Oude Pekela, 5 augustus 1927 – Auschwitz, 19 oktober 1942).
Bronnen:
Groninger Archieven
Joods Monument
Wikipedia
Illustraties:
Friedrich Julius von Kolkow (1839-1914), Public domain, via Wikimedia Commons
Gepubliceerd:
09-03-2022