Simon Gans wordt geboren op 4 juni 1855 in Vreeswijk. Hij trouwt op 21 maart 1883 met Gelle Goudsmid, geboren op 23 september 1857 in Delfzijl. Zij gaan in Farmsum wonen en krijgen in totaal 14 kinderen. 3 kinderen worden niet ouder dan 6 maanden. Onder de kinderen die in leven blijven bevinden zich 5 jongens en 6 meisjes.
De 5 jongens zijn: Lion, (30-07-1884) – Meijer, (25-12-1888), Abraham, (05-04-1890), Arent, (07-03-1895) en Samuel, (19-11-1897).
Op 15 april 1902 komen we de eerste advertentie tegen van S. Gans te Farmsum. Simon heeft dan een slagerij en vleesrokerij.
Op 8 maart 1905 plaatst Simon een advertentie waarin de inboedel van hun huis te koop aangeboden wordt wegens vertrek naar Amsterdam waar het gezin op 20 maart 1905 ingeschreven wordt. Lang blijven ze daar niet want op 23 juni van datzelfde jaar worden ze alweer uitgeschreven en keert het gezin terug naar Farmsum. 
Simon zet de slagerij voort en handelt daarnaast zo ongeveer in alles wat los en vast zit. Scheepsbenodigdheden, lompen, oud ijzer en metalen, antiek, (werk)paarden en een Sint Bernhard hond komen in de loop der jaren in de advertenties voorbij.
Vanaf 1911 komt blijkbaar de eerste zoon bij hem werken en verandert hij de naam van zijn bedrijf in S. Gans en Zoon. Van lieverlee komen 4 van de 5 zonen in het bedrijf van hun vader te werken. De enige die niet voor zijn vader gaat werken is Abraham die zelfstandig een winkel in glas en porselein heeft. Simon is een succesvol zakenman zoals blijkt uit de belastingcohieren van 1916 en 1918 waar hij in een belastingschaal boven de 10 zit. Als vader Simon op 12 januari 1919 overlijdt, zetten zijn zoons de zaken voort. Zijn weduwe Gelle begint een handel in antiquiteiten.
In 1921 worden bedrijven verplicht zich in te schrijven bij de Kamer van Koophandel en Fabrieken. De handel in antiquiteiten van Gelle wordt in het Handelsregister te Veendam opgenomen op 12 mei 1921 onder dossiernr. 448 met de handelsnaam Wed. S. Gans. Na haar overlijden op 17 maart 1926 wordt de zaak opgeheven.
Het familiebedrijf wordt op 27 juli 1921 geregistreerd met de handelsnaam firma S. Gans onder dossiernr. 1548. Het betreft dan officieel een handel in metalen, lompen en aanverwante artikelen. Eigenaren van het bedrijf, met ieder een gelijk aandeel, zijn de 4 gebroeders Gans en Aäron de Vries (Lexmond, 13-05-1892) die getrouwd is met hun zus Betje.
In 1928 verlaat Arent Gans het familiebedrijf en begint een antiekzaak in Emden, Duitsland.
Meijer Gans is degene die zich bezighoudt met de slagerij en vleesrokerij welke zich bevindt in het woon/winkelpand aan de Molenstraat in Farmsum. Vanaf 9 oktober 1926 adverteert hij regelmatig met gerookt paardenvlees. In de nacht van 26 op 27 mei 1939 verdwijnt een partij vlees uit zijn koelcel volgens een artikel in Nieuwsblad van het Noorden.
Samuel Gans woont in de Marktstraat 25 te Delfzijl waar hij een goedlopende meubel- en antiekzaak drijft.
Op 1 januari 1933 wordt de naam van het bedrijf veranderd in “S. Gans en Zonen”. De bedrijfsomschrijving wordt uitgebreid naar: Handel in lompen, oude metalen, huiden en vellen, antiquiteiten, gereedschappen, nieuwe en gebruikte meubelen, slagerij en vleesrokerij. De firmanten zijn Lion, Meijer en Samuel Gans en Aäron de Vries, het adres van vestiging is nu vastgesteld op Waterstraat 50, Delfzijl. Dit is ook het woonadres van Lion. Dat de branchewijziging geen luxe is blijkt wel uit deze advertentie van 17 mei 1924 in Nieuwsblad van het Noorden voor een “Groote Boeldag” in de Harmonie.
Het gaat goed met de zaken en op 1 augustus 1937 wordt een filiaal geopend onder de naam “Antiekhuis Gans” aan de Westerkade 13 in Groningen. Firmanten van dit bedrijf zijn Lion, Meijer en Samuel Gans en wederom Aäron de Vries. Het Antiekhuis valt onder rechtstreeks beheer van de hoofdzetel aan de Waterstraat in Delfzijl en handelt uitsluitend in antiquiteiten. Sinds 18 november 1939 wordt er geadverteerd met het adres Westerkade 12.
Op 11 maart 1942 moeten alle Joden uit Delfzijl gedwongen naar Amsterdam vertrekken. De bedrijven van de familie Gans ontkomen ook niet aan de maatregelen van de bezetters. Op grond van § 7, lid 2 van de “Verordening tot verwijdering van Joden uit het bedrijfsleven” wordt het bedrijf op 5 april 1942 opgeheven. Firmant Aäron de Vries wordt op 31 januari 1943 vermoord in Sobibor. In april 1943 zijn de broers Gans vermoord, eveneens in Sobibor. Op 17 juli 1943 wordt dhr. A. van der Meulen uit Appingedam als bewindvoerder aangesteld.
Na de Shoah wordt op donderdag 23 oktober 1947 op verzoek van de bestuurder van de Firma S. Gans en Zonen een openbare verkoping gehouden in het pand aan de Waterstraat 50. Op dinsdag 25 mei 1948 vindt op verzoek van de bestuurder een antiekveiling plaats in de zaal van hotel Dik. Dit zal ongetwijfeld de overgebleven inventaris zijn van “Antiekhuis Gans” dat ook onder de Firma S. Gans en Zonen valt.
Bronnen:
Boek: “Ze waren onder ons” – auteur Jaap Bottema
Delpher
Groninger Archieven, handelsregisterdossiers
Illustraties:
Groninger Archieven
Nieuwsblad van het Noorden
Gepubliceerd:
15-05-2023