VAN DE GRONINGSE JOOD ALEXANDER (SANNIE) VAN DAM (1880-1947)
Alexander van Dam wordt na zijn overlijden begraven op de 2e Noodbegraafplaats aan de Winsumerstraatweg (tegenwoordig Iepenlaan) te Groningen. De 1e Noodbegraafplaats (zuidelijk van de Joodse begraafplaats) en de 2e Noodbegraafplaats (noordelijk van de Joodse begraafplaats) werden aangelegd, omdat de nieuwe begraafplaats Selwerderhof in augustus 1942 op last van de Duitsers werd stopgezet. Omdat er op de bestaande begraafplaatsen Esserveld, Noorder- en Zuiderbegraafplaats weinig nieuwe graven beschikbaar waren, was men genoodzaakt om een noodvoorziening te treffen door het aanleggen van een noodbegraafplaats en het liefst zo dicht mogelijk bij de nieuwe begraafplaats. Deze 1e Noodbegraafplaats was na enkele jaren vol en vanaf 1946 werd de 2e Noodbegraafplaats in gebruik genomen. In 1949 werd de nieuwe begraafplaats Selwerderhof in gebruik genomen en de 1e en 2e Noodbegraafplaats werden vanaf nu Klein Selwerderhof I en II genoemd. Oorspronkelijk was het de bedoeling dat alle begravenen t.z.t. overgebracht zouden worden naar Selwerderhof, maar dat is, op enkele uitzonderingen na, helaas nooit gebeurd. Tijdens en vlak na de oorlog hadden de mensen weinig geld ter beschikking en dat is misschien de reden dat Alexander daar is begraven i.p.v. op de naastgelegen Joodse begraafplaats. Navraag bij nog levende afstammelingen van Alexander gaf helaas geen antwoord op deze vraag. De afgelopen weken heb ik (Nehemia Mulder) het graf van Alexander meerdere keren bezocht.
Helaas moet worden geconstateerd, dat het onderhoud van de beide noodbegraafplaatsen schandalig mag worden genoemd. De gemeente Groningen is hiervoor verantwoordelijk. Het minimale onderhoud betekent dat in de zomermaanden bezoekers van Klein Selwerderhof II zich goed moeten kleden, omdat de (reuzen)berenklauw vooral achter in de begraafplaats weelderig aanwezig is. Diverse graven zijn niet te vinden, omdat ze zijn overwoekerd door allerlei planten en struiken. Navraag bij de beheerder van Selwerderhof leverde verbazing op en zij verwezen mij door naar de gemeente Groningen. Na invulling van een klachtenformulier richting de gemeente kreeg ik van de technisch specialist van Team Begraafplaatsen de mededeling dat er door omstandigheden de laatste tijd inderdaad te weinig/geen onderhoud is gepleegd. Hij beloofde beterschap en in de komende winterperiode zou de berenklauw worden beteugeld, de paden begaanbaar en de graven zichtbaar worden gemaakt.
Slechts een zeer klein gedeelte van de personen op beide begraafplaatsen zijn Joods, waaronder Alexander van Dam en Philippus van Dam (1947-1949). Het bizarre is dat Alexander begraven is in een gemeenschappelijk graf met een onbekende (niet-Joodse) vrouw, die 3 dagen later is overleden.
Nog veel vreemder is het feit dat even verderop diverse NSB’ers begraven liggen/lagen, namelijk:
Jan Lamberts (later overgebracht naar de Zuiderbegraafplaats in Assen)
Sander van Droffelaar
Evert Cornelis Drost
Abraham Kaper
Peter Schaap
Oomke Bouman (later overgebracht naar Selwerderhof)
Pieter Wichers
Alexander (Sannie) van Dam heeft als enige de oorlog overleefd, ondanks het feit dat hij in Westerbork heeft gezeten. Zijn redding is waarschijnlijk geweest dat hij tegen het einde van de oorlog in de ziekenhuisbarak verbleef. Na de oorlog is Alexander nooit meer de oude geworden en helaas is hij vlak na de oorlog (1947) op 67-jarige leeftijd gestorven. Zijn vrouw (Antje Jasper) stierf bijna 19 jaren later (1966) en werd op de begraafplaats Selwerderhof begraven. Waarom Alexander nooit is herbegraven blijft vooralsnog een raadsel, maar de huidige situatie (al meer dan 75 jaar) is onbegrijpelijk en zeer verontrustend.
Foto’s van de graven en bijbehorende data van Klein Selwerderhof 1 kunt u hier doorzoeken.
Foto’s van de graven en bijbehorende data van Klein Selwerderhof 2 kunt u hier doorzoeken.
Auteur:
Nehemia Mulder (achterkleinzoon Alexander van Dam en Antje Jasper)
Bronnen:
Nehemia Mulder
Team Begraafplaatsen Groningen
Illustraties:
© Collectie Nehemia Mulder
Laatst bijgewerkt:
23-12-2023